کولونوسکوپی یکی از ابزارهای کلیدی در تشخیص و پیشگیری از سرطان روده بزرگ است. این آزمایش با بررسی دقیق روده بزرگ و راست روده، نقش مهمی در شناسایی زودهنگام سرطان، پولیپها و سایر مشکلات گوارشی دارد. در ادامه دکتر فرید مرادیان-فوق تخصص جراحی سرطان، به چگونگی انجام کولونوسکوپی و زمانبندیهای توصیهشده برای انجام آن میپردازند.
کولونوسکوپی چیست و چگونه انجام میشود؟
کولونوسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی است که طی آن پزشک با استفاده از یک لوله باریک و انعطافپذیر که به دوربینی کوچک مجهز است، داخل روده بزرگ و راست روده را بررسی میکند. این فرایند شامل موارد زیر است:
- بررسی کامل روده: پزشک دیواره داخلی روده را برای وجود پولیپ، زخم یا تومور ارزیابی میکند.
- نمونهبرداری: در صورت مشاهده هرگونه بافت مشکوک، نمونهبرداری انجام میشود.
- برداشتن پولیپها: اگر پولیپهای کوچکی مشاهده شوند، در همان مرحله برداشته میشوند تا از تبدیل آنها به سرطان جلوگیری شود.
آیا کولونوسکوپی خطرناک است؟
خیر، این روش بسیار ایمن است و معمولاً با بیحسی یا آرامبخش انجام میشود تا بیمار احساس ناراحتی نداشته باشد. تیم پزشکی شامل متخصص گوارش، پرستار و تکنسینهای ماهر، این فرایند را انجام میدهند.
کولونوسکوپی هر چند وقت یکبار باید انجام شود؟
زمانبندی کولونوسکوپی بستگی به وضعیت سلامتی، سابقه خانوادگی و علائم هشداردهنده فرد دارد. در ادامه، توصیههای کلی برای گروههای مختلف آورده شده است:
1. جمعیت با ریسک متوسط
افرادی که در گروه خطر متوسط قرار دارند (بدون سابقه خانوادگی یا علائم هشداردهنده)، باید طبق دستورالعملهای زیر عمل کنند:
- آزمایش مدفوع سالانه: از 50 سالگی به بعد، آزمایش مدفوع برای بررسی خون مخفی باید سالانه انجام شود.
- کولونوسکوپی هر 10 سال یکبار: این آزمایش برای بررسی کامل روده و شناسایی تغییرات پنهان ضروری است.
- سیگموئیدوسکوپی هر 5 سال یکبار: این روش که تنها بخشی از روده بزرگ را بررسی میکند، گزینهای مکمل برای کولونوسکوپی است.
2. افراد با علائم هشداردهنده یا سابقه خانوادگی پرخطر
اگر علائمی مانند خون در مدفوع، تغییرات اجابت مزاج یا کمخونی بدون علت دارید یا در خانواده خود سابقه سرطان روده یا پولیپهای پیشسرطانی وجود دارد، باید غربالگری را زودتر و بیشتر انجام دهید:
- شروع غربالگری از 20 سالگی: در افراد با سابقه خانوادگی پرخطر، کولونوسکوپی ممکن است از سنین پایینتر آغاز شود.
- دفعات بیشتر غربالگری: در این گروه، پزشک ممکن است انجام کولونوسکوپی هر 3 تا 5 سال یکبار را توصیه کند.
آمادهسازی برای کولونوسکوپی
برای دقت بیشتر در انجام کولونوسکوپی، رودهها باید کاملاً تمیز باشند. این آمادهسازی شامل مصرف ملینهای خاص و پیروی از رژیم غذایی شفاف (مایعات شفاف) در روزهای قبل از آزمایش است.
نکته:
آمادهسازی مناسب میتواند به پزشک کمک کند تا تصویر واضحتری از دیواره روده داشته باشد و احتمال نیاز به تکرار آزمایش را کاهش دهد.
اهمیت کولونوسکوپی در پیشگیری و درمان
کولونوسکوپی نه تنها برای تشخیص سرطان روده بزرگ مفید است، بلکه میتواند از بروز آن نیز پیشگیری کند. شناسایی و برداشتن پولیپها قبل از تبدیل شدن به تومورهای سرطانی، یکی از مهمترین مزایای این روش است.
مثال واقعی:
تحقیقات نشان دادهاند که انجام منظم کولونوسکوپی میتواند خطر مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ را تا 60 درصد کاهش دهد.
نتیجهگیری
کولونوسکوپی یکی از بهترین روشهای غربالگری و پیشگیری از سرطان روده بزرگ است. این آزمایش ایمن و موثر میتواند با تشخیص زودهنگام مشکلات گوارشی، به حفظ سلامت شما کمک کند. اگر در گروههای پرخطر قرار دارید یا به سن غربالگری رسیدهاید، انجام کولونوسکوپی را جدی بگیرید.
