سرطان روده بزرگ یکی از شایعترین انواع سرطانها است که متأسفانه در سالهای اخیر شاهد افزایش شیوع آن هستیم. شناخت عوامل ایجادکننده این بیماری به ما کمک میکند تا بتوانیم با آگاهی بیشتر، سبک زندگی سالمتری داشته باشیم و از بروز این بیماری پیشگیری کنیم. در این مقاله دکتر فرید مرادیان به بررسی مهمترین عوامل ایجاد سرطان روده بزرگ و راهکارهای کاهش خطر آن میپردازند.
1. چاقی: عامل مهم در بروز سرطان روده بزرگ
چاقی نه تنها خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و دیابت را افزایش میدهد، بلکه با تغییرات ژنی و فیزیولوژیکی خاص، میتواند زمینهساز سرطان روده بزرگ شود.
چطور چاقی به سرطان روده بزرگ مرتبط است؟
افراد چاق معمولاً سطوح بالایی از هورمونهای التهابی و انسولین در خون خود دارند. این شرایط میتواند سلولهای روده را به تکثیر غیرطبیعی تشویق کند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
چه میتوان کرد؟
برای کنترل وزن، بهتر است برنامه غذایی متعادل داشته باشید و فعالیت بدنی منظم را در برنامه روزانه خود بگنجانید. مثلاً پیادهروی سریع به مدت 30 دقیقه در روز میتواند تاثیر مثبتی در کاهش وزن داشته باشد.
2. مصرف دخانیات: خطر در هر پک
مصرف دخانیات شامل سیگار، قلیان و سایر مواد دخانی از جمله عوامل مهم در ایجاد سرطان روده بزرگ است. مواد شیمیایی موجود در دود دخانیات میتوانند به DNA سلولها آسیب بزنند و احتمال تبدیل آنها به سلولهای سرطانی را افزایش دهند.
مثال واقعی:
تحقیقات نشان دادهاند افرادی که به مدت 10 سال یا بیشتر سیگار میکشند، تا 20 درصد بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
راهحل:
ترک دخانیات به تدریج یا با کمک مشاوره و درمانهای جایگزین میتواند تأثیر شگرفی بر کاهش خطر داشته باشد.
3. عوامل ارثی: ژنتیک و خطر سرطان
افرادی که سابقه خانوادگی پولیپ یا سندروم لینچ دارند، بیشتر در معرض خطر سرطان روده بزرگ قرار دارند. این بدان معناست که اگر یکی از اعضای خانواده نزدیک شما دچار این بیماری بوده است، احتمال بروز آن در شما نیز بیشتر است.
چه باید کرد؟
- اگر سابقه خانوادگی دارید، بهتر است زودتر از زمان معمول، بررسیهای پزشکی مانند کولونوسکوپی را آغاز کنید.
- آزمایشهای ژنتیکی میتوانند به شما کمک کنند تا میزان خطر خود را بهتر بشناسید.
4. رژیم غذایی نامناسب: نقش غذا در ایجاد سرطان
آنچه میخورید، تأثیر مستقیمی بر سلامت رودههای شما دارد. مصرف زیاد غذاهای چرب و گوشت قرمز، به همراه کاهش مصرف سبزیجات و مواد غذایی حاوی فیبر، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش میدهد.
چرا رژیم غذایی نقش مهمی دارد؟
غذاهای چرب و گوشت قرمز میتوانند تولید مواد شیمیایی مضری مانند نیترات و نیتریت را در روده افزایش دهند. این مواد به مخاط روده آسیب میزنند و زمینه را برای ایجاد سرطان فراهم میکنند.
چه بخوریم؟
- سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم و هویج غنی از آنتیاکسیدانها هستند و میتوانند از آسیب سلولهای روده جلوگیری کنند.
- مصرف میوههایی مانند سیب، پرتقال و موز به دلیل فیبر بالا به هضم بهتر کمک میکند و یبوست را کاهش میدهد.
5. یبوست طولانیمدت: مخاطرات پنهان
یبوست طولانیمدت یکی دیگر از عواملی است که میتواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. وقتی مدفوع برای مدت طولانی در روده باقی میماند، مواد مضر و اکسیدانی که در آن تجمع یافتهاند، میتوانند به سلولهای دیواره روده آسیب برسانند.
مثال:
فرض کنید فردی به دلیل مصرف کم آب و غذاهای کمفیبر، معمولاً دچار یبوست است. این فرد به طور مداوم مخاط روده خود را در معرض تماس با مواد مضر قرار میدهد که به مرور زمان میتواند منجر به تغییرات سرطانی شود.
راهکار:
- مصرف حداقل 8 لیوان آب در روز و گنجاندن فیبر کافی در رژیم غذایی میتواند به کاهش یبوست کمک کند.
- فعالیت بدنی منظم نیز به بهبود حرکت رودهها کمک میکند.
6. مصرف الکل و سبک زندگی کمتحرک
الکل، به ویژه زمانی که به میزان زیاد مصرف شود، خطر سرطان روده بزرگ را افزایش میدهد. سبک زندگی کمتحرک نیز باعث کاهش حرکت رودهها و افزایش خطر یبوست و مشکلات گوارشی میشود.
توصیهها:
- میزان مصرف الکل را محدود کنید و به جای آن از نوشیدنیهای سالم مانند آب و آبمیوههای طبیعی استفاده کنید.
- فعالیتهایی مانند یوگا یا دوچرخهسواری سبک میتواند به بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر کمک کند.
نتیجهگیری: پیشگیری بهتر از درمان
سرطان روده بزرگ با وجود اینکه یکی از بیماریهای جدی است، اما با تغییر در سبک زندگی و توجه به عوامل خطر قابل پیشگیری است. حفظ وزن مناسب، ترک دخانیات، رعایت رژیم غذایی سالم، مصرف فیبر کافی، و انجام فعالیت بدنی منظم از مهمترین اقداماتی هستند که میتوانید برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری انجام دهید. به یاد داشته باشید که سلامت شما در گرو انتخابهای روزانه شماست.
